بررسی تیرگی زبانی دانشجویان؛ چگونگی و چرایی

جامعه‌شناسان زبان، نقش عوامل غیر زبانی مختلف، همچون قومیت، جنسیت، تحصیلات، طبقۀ اجتماعی، سن و  منطقۀ جغرافیایی را در پیدایش گونه‌های زبانی بسیار مؤثر دانسته‌اند. یکی از این طبقات اجتماعی، طبقۀ دانشجویی است که با گفتمان ویژۀ خود تعریف می‌شود. این جستار با مطالعه‌ای که بر روی زبان دانشجویان داشته است، به این نتیجه رسیده که در وضعیت کنونی، نقش تأثیری این عوامل دگرگون شده است؛ هم به دلیل تحوّلات فرهنگ جهانی به دنبال جنبش تکنولوژیک و هم دگردیسی‌های فرهنگی ایران در دهه‌های اخیر، متأثر از تحولات بین‌المللی و رخدادهای داخلی و بر هم خوردن پیش‌فرض‌های گذشته. بر همین اساس با محوریت سه متغیّر سن، تحصیلات و جنسیت و چگونگی تأثیر آن‌ها بر زبان که نظام قدرت جدیدی را در زبان سامان می‌دهد و هم‌گرایی این عوامل و بی فروغ شدن عوامل متصلّب پیشین، گفتمانی جدید را صورت‌بندی می‌کند که تجلّی تمام‌عیاری در زبان دارد و از آن با عنوان «زبان تیره» یاد شده است. زبانی که در دهۀ پیشین از آن به زبان مخفی تعبیر می‌شده؛ امّا اکنون از پس پرده به درآمده است. ضمن بررسی توصیفی و تبیینی این زبان‌گونه، به این نتیجه می‌رسد که این زبان‌گونه -که بیانگر سبک خاصی از زندگی است- ایدئولوژی مسلّط را به شیوه‌ای نو  و با رویکردی تقابلی با بحران مواجه می‌کند و صرفاً پدیده‌ای اخلاقی نیست که با اندرزنامه و هشدارنامه اصلاح پذیرد؛ بلکه محصول متغیّرهای ژرف و پیچیدۀ اجتماعی سیاسی است.